محیط زیست و حقوق بشر

پیامدهای زیانبار تخریب محیط زیست برای بشریت

توضیح: این نوشته در شماره 303 سوم تیر ماه 82 روزنامه نوید آذربایجان به چاپ رسیده است. 

پانزدهم خرداد، مصادف است با پنجم ژوئن، روز جهانی محیط زیست. اختصاص یک روز در سال به عنوان روز جهانی محیط زیست بی شک نشانه ارزش و اهمیت ویژه ای است که مردم جهان و کنوانسیون های بین المللی به این مقوله قایل هستند. محیط زیست مقوله ای است جامع و فراگیر که تمامی ابعاد زندگی بشر را در بر می گیرد و جزء لاینفک زندگی انسان ها محسوب می شود. در کشورهای پیشرفته جهان، حفظ محیط زیست و احترام به ارزش های زیست محیطی به عنوان یک فریضه و یک وظیفه همگانی از سوی مردم و سازمان های ذی ربط، به رسمیت شناخته شده و فرد فرد شهروندان به آن به دیده احترام می نگرند.

بی توجهی به این مقوله مهم از سوی مردم و سازمان های متولی محیط زیست، در واقع به مثابه بی اعتنایی به حقوق میلیاردها انسانی است که در جای جای این کره  خاکی زندگی می کنند و حق دارند از یک محیط سالم و پاک استفاده کنند.

شمار زیادی از مردم در چهارچوب گروه ها و تشکل های داوطلب و غیرانتفاعی در سراسر جهان، به طور خودجوش در زمینه حفظ محیط زیست و جلوگیری از انهدام و آلودگی منابع و ارزش های زیست محیطی فعالیت می کنند. این گروه ها با اجرای برنامه های مدون در فصول مختلف سال، ضمن پاسداری از ارزش ها و منابع طبیعی، راه های استفاده صحیح از محیط زیست و حفظ سلامت محیط را در اشکال گوناگون، عملا به مردم آموزش می دهند و آنان را با آرمان های والای زیست محیطی آشنا می سازند.

 گروه های مذکور علیرغم عدم وابستگی به دولت ها از اختیارات و سازوکارهای ویژه ای برای پیشگیری از تخلفات زیست محیطی برخوردار هستند و با استفاده از ابزارهای قانونی می توانند متخلفان و متجاوزان به ارزش های زیست محیطی را مورد پیگیرد قانونی قرار دهند.

گروه « عدالت زمین» که یک تشکل غیر انتفاعی فعال در زمینه حقوق محیط زیست بوده و مقرآن در آمریکا است، اخیرا گزارش سالیانه  خود را از وضعیت محیط زیست جهان تحت عنوان «حقوق بشر و محیط زیست » به پنجاه و نهمین اجلاس کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل در ژتو تسلیم کرده است. گروه عدالت زمین در گزارش خود به ارتباط تنگاتنگ محیط زیست و حقوق بشر تاکید ورزیده و خواهان شناسایی این رابطه از سوی نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر و تدوین ساز و کارهایی بمنظور جلوگیری از تخلفات زیست محیطی است.

مرتبط دانستن حقوق بشر و حفظ محیط زیست به مثابه  یک هنجار حقوقی رایج، در واقع مؤید این واقعیت است که کشورهای پیشرفته جهان به مساله محیط زیست به منزله یک امر حیاتی و مرتبط با زندگی و سلامتی انسان ها اهمیت می دهند.

اما علیرغم تلاش گسترده ای که از سوی سازمان های حفظ محیط زیست و گروه های داوطلب غیر دولتی در سراسر جهان در این جهت به عمل می آید، باید اذعان کرد که هنوز تا رسیدن به اهداف زیست محیطی و تحقق یک محیط سالم و عاری از هرگونه آلودگی راه زیادی در پیش است.

پیامد های زیانبار افزایش بی رویه گازهای گلخانه ای، به خاطر انتشار تشعشات هسته ای از رآکتورها و دفن تفاله های اتمی در مناطقی از جهان، ازدیاد حجم دی اکسید گوگرد و مونو اکسید کربن در کلان شهرها، توسعه بدون برنامه ریزی شهر ها و تراکم بیش از حد جمعیت در آنها، گسترش صنایع آلاینده و احداث کارخانجات آلوده کننده محیط در مجاورت مناطق مسکونی، انهدام روز افزون و مهار کسیخته منابع زیست محیطی مانند: جنگل ها ،مراتع، تالابها و فضاهای سبز درون شهری و شکار غیر مجاز گونه های جانوری و از همه مهمتر فقدان فرهنگ پیشرفته زیست محیطی در بسیاری از جوامع، از جمله عواملی هستند که سلامت و موجودیت محیط زیست را در سراسر جهان مورد تهدید جدی قرار می دهند؛ که اگر در جهت مهار رشد این عوامل چاره اندیشی نشود، بی شک تحقق شعار "محیط سالم- زندگی سالم" برای بشریت به یک رویای دست نایافتنی و دور از ذهن بدل خواهد شد ...