آفت هاوآسیب های آیین های عزاداری سالارشهیدان (ع)

درآستانه ی حلول ماه محرم،ماه تجلی ظلم ستیزی وحق طلبی وقیام علیه ظالمان وستم پیشگان، ماه تقابل حق وباطل ، ماه پیروزی خون بر شمشیر واحیای فریضه ی امر به معروف ونهی از منکر قرار گرفته ایم. درایام این ماه آیین های پاسداشت فداکاری های بزرگ مرد تاریخ اسلام ،حضرت اباعبداله الحسین (ع) در جای جای میهن اسلامی مان برگزار می شود وحسینیان درقالب هیئت ها ودستجات عزاداری در شهرها و روستاها به راه می افتند وضمن ادای احترام به ساحت سالارشهیدان وسرورآزادگان جهان با وی تجدید پیمان می کنند.

مراغه نیز که به شهر حسینی معروف است از این قاعده مستثنی نبوده وحسینیان این شهر برای ارج نهادن به اهداف و آرمان های متعالی آن امام همام در این آیین ها شرکت می کنند.

فلسفه ی برگزاری آیین های عزاداری سالار شهیدان در کلیت خود، بیان انگیزه وهدف قیام امام حسین (ع) وهفتاد ودوتن از یاران باوفایش وتبیین وتشریح حماسه آفرینی ها وفداکاری های شهدای واقعه ی کربلااست؛ لذا هرگونه تفسیر تک بعدی از این حادثه ونادیده گرفتن ابعاد حماسی وافتخار آمیز آن در جریان سوگواری ها موجب انحراف این آیین ها از مسیر اصلی خود وخدشه دار شدن این نهضت بزرگ تاریخی خواهد بود.

بزرگترین آفتی که آیین های محرم را تهدید می کند، بدعت گذاری ها ، تحریف ها خرافه پردازی ها وحرکت های نسنجیده ای است که دانسته وندانسته از برخی افراد سر می زند وتداوم این حرکت ها در طول زمان موجب می شود که واقعیت های اصیل حادثۀ کربلا وارونه جلوه داده شود وماهیت وهویت آن زیر سوال برود.                       

شماری از آیات ومراجع عظام با تأکید بر ضرورت جلوگیری از این قبیل تحریف ها وخرافه پردازی ها ، مداحان ، مبلغان ودست اندرکارن برگزاری آیین های محرم را از ادامه ی این روند برحذر داشته و آنان را به بیان انگیزه وهدف قیام عاشورا ودرس هایی که این نهضت افتخارآمیز به ما می آموزد فراخوانده اند.

آیت الله مطهری رحمت الله علیه بخشی از کتاب حماسه های حسینی را به تحریفات در واقعه ی تاریخی کربلا ختصاص داده ومی نویسد :«حادثه ی عاشورا وتاریخچه ی کربلا دوصفحه دارد یک صفحۀ سفید ونورانی ویک صفحه ی تاریک وسیاه... 

وی در ادامه می نویسد: «وقتی صفحه ی سیاه این تاریخ را مطالعه می کنیم فقط جنایت ورثاء بشریت را می بینیم .پس اگر بخواهیم شعر بگوییم باید بگوییم : فریاد العطش ز بیابان کربلا ـ زان تشنگان هنوز به عیوق می رسد؛ اما آیا تاریخچۀ کربلا فقط همین مصیبت است وچیز دیگری نیست ؟ اشتباه ما همین است. این تاریخچه یک صفحۀ دیگر هم دارد که قهرمان آن صفحه دیگر پسر معاویه ، پسرزیاد پسرسعد وشمر نیست؛ در آن جا قهرمان حسین است. درآن صفحه دیگر جنایت نیست ، تراژدی نیست؛ بلکه حماسه است ، افتخار ونورانیت است، تجلی حقیقت وانسانیت است ، تجلی حق پرستی است ...»

آیت الله مطهری در ادامه ی این بحث می افزاید  «چرا حادثۀ کربلا را همیشه از نظر صفحۀ سیاهش مطالعه می کنیم؟...چرا شعارهایی که به نام حسین بن علی (ع) می دهیم ومی نویسیم از صفحه تاریک عاشورا گرفته می شود،چرا ما صفحه ی نورانی این داستان راکمتر مطالعه می کنیم در حالی که جنبه های حماسی این داستان صد برابر به جنبه های جنایی آن می چربد. پس باید اعتراف کنیم که یکی از جانی ها بر حسین بن علی (ع) ما هستیم که از این تاریخچه فقط یک صفحه اش را می خوانیم وصفحۀ دیگرش را نمی خوانیم .جانی های بر امام حسین آن هایی هستند که این تاریخچه را از نظر هدف منحرف کرده و می کنند...»

سایر آیات ومراجع عظام نیز هریک به نوبۀ خود از تداوم تحریف ها و خرافه پردازی ها در آیین های عزاداری واین که «اغلب مداحان با هدف تحریک احساسات مردم واشک درآوردن از چشم آنان ، از توضیح وتبیین جنبه های حماسی وافتخار آمیز نهضت کربلا صرف نظر کرده و می کوشند از شهدای کربلا چهره ای صرفاً مظلوم و رنج دیده ارائه دهند»؛ اظهار تأسف می کنند.                 

این مراجع با تأکید بر این که «در این آیین ها باید به بیان علت ها ، انگیزه ها وپیام های عاشورا پرداخت، اضافه می کنند: حادثه ی عاشورا تجلی ظلم ستیزی ، حق طلبی وقیام علیه ظالمان است وباید این فرهنگ اصیل از نهضت امام حسین(ع) در بین مردم نهادینه شود.»

این گروه از علما با اشاره به این که «برخی مداحان وهیئت های حسینی سبک های جدیدی را برای عزاداری تعریف می کنند می افزایند «این سبک ها موجب می شود شور حسینی، خود را از شعور حسینی جدا کند.»

آیات عظام همچنین  با ابراز نگرانی از دولتی شدن عزاداری ها مردم را از گرایش به این جریانات برحذر می دارند واضافه می کنند«باید پیام عاشورا را از دل عاشورا بیرون بکشیم وبه عالم و آدم اعلام کنیم.»

این آیات ضمن تأکید برضرورت آموزش مداحان وشناسنامه دار کردن آنان می افزایند «این عده باید از سوی افراد ذی صلاح مورد آزمایش قرارگیرند ودرصورت قبولی برای آنان گواهینامه صادرشود...»

بدیهی است که اگر آیین های عزاداری با شناخت کافی از هدف قیام اباعبداله الحسین (ع) ودر مسیر صحیح برگزار نشود ؛ نه تنها ارزشی نخواهد داشت بلکه موجب خواهد شد که این آیین ها روز به روز سیر قهقرایی به پیمایند وبه درجه ای از انحراف وافتراق برسند که با فلسفه ی عزاداری ها فرسنگ ها فاصله داشته باشند.

افزون بر تحریف ها ، خرافه پردازی ها وبدعت گذاری ها در پروسه ی آیین های عزاداری که می تواند صفحات تاریخ پرافتخار کربلا را مخدوش ومفهوم اصلی آن را تغییر دهد، حرکت ها ورفتارهای نامتعارفی است که گاهی در برگزاری این آیین ها به چشم می خورد؛ لذا شایسته است متولیان ودست اندرکاران هیئت های عزاداری وسایر مسئولان به ویژه اعضای محترم شورای فرهنگ عمومی ، تبلیغات اسلامی ونیروهای انتظامی از استمرار این حرکت ها که با روح قیام اباعبداله الحسین(ع) منافات داشته ودرنوع خود،قابل چشم پوشی وسهل انگاری نیست، جلوگیری به عمل آورند.

کوبیدن بر طبل های بسیار بزرگی که سال به سال بزرگتر وحجیم تر می شوند ودمیدن در بلندگوها درساعاتی ازشبانه روزودر شرایطی که افراد سالخورده ، اطفال وبیماران به ویژه بیماران مبتلا به ضعف اعصاب در منازل وبیمارستان ها در حال استراحتند ونیاز به محیطی آرام وبی سروصدا دارند از مصادیق بارز ایجاد مزاحمت بوده وبا هیچ منطقی ولو ابراز عشق وعلاقه به ساحت سالار شهیدان قابل توجیه نیست واین حرکت ها طبعاً باعث دلزدگی مردم از این آیین ها خواهد بود. 

یکی دیگر از مزاحمت هایی که دستجات عزاداری برای مردم ایجاد می کنند ، ایجاد راه بندان درمعابر وگذرگاه ها وبستن راه به روی اتومبیل ها وحتی آمبولانس های حامل بیماران اورژانسی به ویژه درساعاتی از شبانه روزاست که مردم برای رفتن برسرکارها ، تهیه ی مایحتاج زندگی ، انجام اموراداری ، مراجعه به مراکز درمانی و... مجبور به تردد دراین معابر هستند که باید گفت: این حرکت ها باهیچ عذر وبهانه ای حتی اظهار ارادت وعزاداری برای شهدای کربلا قابل توجیه نبوده وحسینیان باید توجه داشته باشند که یکی از اهداف قیام اباعبدالله الحسین(ع) مقابله  با این قبیل مزاحمت ها وبی مبالاتی ها بوده است.

حرکت بسیارنا مرتب وآزاردهندۀ دستجات (شاه حسین واحسین) از چند روز مانده به حلول ماه محرم وایام عزاداری در

 کوچه و خیابان، با کوبیدن به طبل ها ودمیدن درشیپورها وسر و صدای کتنرل نشده وادامۀ آن تا پاسی از شب گذشته ودروقت استراحت مردم به ویژه بیماران وسالمندان و حرکت های نامناسب دیگری که گاهی از آنان سر می زند موجب رنجش مردم وناراحتی شدید آنان می شود که به هیچ وجه هم سو با روح قیام اباعبدالله الحسین(ع) نیست         

ریختن ظروف یکبار مصرف ولفاف خوراکی ها در سطح معابر وخیابان ها وجوی ها وایجاد آلودگی های زیست محیطی از نظر عرف واخلاق و آموزه های دینی امری است نکوهیده وناپسند وبلکه حرام که باید از تداوم آن جلوگیری شود.                                                   

پخش مقادیر معتنابهی مواد خوراکی ونوشیدنی وتنقلات در قالب نذورات آن هم در شرایط غیربهداشتی در میان مردم ، موجب حیف ومیل این مواد در سطحی گسترده وتحمیل هزینه های کلان به اقتصاد کشور می شود که شایسته است پول این نذورات در صندوقی جمع آوری وبه حساب مؤسسات خیریه واریز شود یا به اشخاص مستمندی که به این پول نیاز مبرم دارند پرداخت گردد.

ذبح قربانی پیش پای عزاداران در کف معابر وخیابان ها ودر جلوی چشم مردم به ویژه اطفال و آلوده کردن معابر با خون حیوانات امری است مشمئز کننده که بهتر است این عمل در محیط های بسته وبا شرایط بهداشتی انجام گیرد ویا پول قربانی صرف امور خیریه شود.

صدمه زدن به اعضای بدن توسط برخی ازعزاداران با جسم سخت وگاهی زنجیرهای تیغ دار وجاری شدن خون از بدن به بهانه ی فداکاری وابراز عشق وارادت به ساحت اباعبداله الحسین (ع) امری است ناپسند وغیرمتعارف که باید حسینیان از ادامه ی این عمل خودداری کنند تا مبادا مورد سوء استفادۀ دشمنان دین قرار گیرد.

با افزایش هیئت ها ودستجات عزاداری در مراغه نوعی بی نظمی وآشفتگی درآیین های عزاداری به چشم می خورد که به هیچ وجه در خور شأن این آیین ها نیست .اندک بودن شمار سربازان برخی از دستجات عزاداری که گاهی به سختی از انگشتان دو دست تجاوز می کند ودر مجموع تعداد طبل ها وسنج ها وکتل ها وعلم ها وبلندگوهای این دستجات از سربازان آن ها بیشتر است. نشانه ی تک روی وفقدان وحدت وانسجام در بین عزاداران بوده ومی طلبد این دستجات درهم ادغام ودرکنارهم به عزاداری بپردازند. لازم به ذکر است که در بیشتر شهرها یک مکان وسیع ودر عین حال بلامانع برای عزاداری سالار شهیدان تعریف شده وکلیه هیئت ها ودستجات به طور دسته جمعی در آن مکان ها عزاداری می کنند وبدین ترتیب از هرگونه بی نظمی وتفرقه ی حسینیان وایجاد مزاحمت برای شهروندان جلوگیری می شود...

وده هارفتاروحرکت ناموزون ونامتعارف دیگری که گاهی درجریان برگزاری آیین های عزاداری سالار شهیدان ازبرخی افراد سرمی زند که بازگویی همه ی آن ها ازحوصله ی این مقال خارج است.

با این امید که حسینیان وارداتمندان سالار شهیدان با درک عمیق فلسفۀ قیام اباعبداله الحسین (ع)  از اعمالی که ارزش ها وفضیلت های حادثه ی تاریخی کربلا را کم رنگ جلوه می دهند پرهیز نموده وازنهادینه شدن این اعمال در آیین های عزاداری جلوگیری کنند؛ التماس دعا.