صنعت گردشگری مراغه در محاق خاموشی و فراموشی

دراغلب همایش ها وسخنرانی های رسمی وقتی سخن از توسعه ی پایدارمراغه به میان می آید،ازصنعت گردشگری                                                                                                                                                                                                                                                                             مراغه یه عنوان یکی ازمحورهای اصلی توسعه یاد می شود وهریک از سخنرانان به ضرورت استفاده ی صحیح واصولی از ظرفیت های کم نظیر این صنعت درجلب گردشگر وشکوفایی اقتصاد این شهر تأکید می ورزند؛ امّا به رغم تکرار این اظهار نظرها وتأکید ها، نشست های مورد اشاره بر مصداق عبارت نشستند وگفتند وبرخاستند، هر بار بدون اخذ نتیجه ی مثبت وقابل لمس به پایان می رسد ودرحد حرف وصحبت باقی می ماند.

با تأسف  باید گفت که فقدان اراده ای محکم واستوار درمدیران ذیربط در ادوار گذشته موجب شده است که این صنعت از پویایی وشکوفایی لازم برخوردار نباشد ومراغه با وجود ظرفیت های غنی گردشگری وقرارگرفتن درلیست 10 شهر با بافت تاریخی ــ فرهنگی درمقایسه ی با شهرهای هم طراز وبلکه پایین ترازخود سهم ناچیزی از جذب گردشگر ودرآمدهای سرشار گردشگری رابه خود اختصاص دهد.

نبودامکانات واعتبارات کافی برای تحقق توسعه ی صنعت گردشگری بهانه ای شده است که مدیران ودست اندرکاران این حوزه در ادوار گذشته با تمسک به آن دست روی دست بگذارند وکم کاری و روزمرگی خود را در این زمینه توجیه کنند.هرچند باید بپذیریم که سهم مراغه از امکانات واعتبارات استانی وملی دربسیاری از بخش ها به ویژه دربخش گردشگری  رقمی اندک ونا چیز است واین پشیز نا قابل  تکافوی هزینه های لازم جهت ایجاد زیرساخت های گردشگری واحیای ابنیه ی تاریخی مراغه را نمی کند ؛ اما این کمبود ها نباید رکود وسکون مفرط دراین حوزه را توجیه کند وبهانه ای برای کم کاری مدیران ذیربط بوده باشد.البته ممکن است این پرسش مطرح شود که پس با دست خالی وبدون دسترسی به امکانات لازم چگونه می توان به اهداف مورد نظر دست یافت؟ پاسخ این است که مدیران مدبّر ومبتکر ودرعین حال دلسوز ومسئولیت شناس می توانند با جذب سرمایه های بخش خصوصی وبه کارگیری آن ها درایجاد زیرساخت ها واجرای طرح های متنوع گردشگری این کمبودها را جبران کنند و به صنعت محتضر وبی جان گردشگری جانی تازه ببخشند. تحقق این مهم درگرو تدوین چشم انداز جامع گردشگری ونقشه ی راه وترسیم افق های توسعه ی این صنعت توسط کارشناسان ومتخصصان ذیربط است وباید با تشکیل کارگروه های تخصصی واستفاده از نظرات نخبگان، هرچه زود تر به تحقق بپیوندد وپشتوانه های اجرایی آن فراهم گردد.دراین چشم اندز که باید براساس پتانسیل های غنی گردشگری مراغه تنظیم وتدوین شود؛ طرح های قابل اجرا ومشتری پسند درحوزه ی گردشگری تعریف واز طریق فراخوان عمومی وبرگزاری همایش های سرمایه گذاری به سرمایه  گذاران بخش خصوصی معرفی شوند.امری که تاکنون مغفول مانده وگامی هرچند کوتاه دراین راستا برداشته نشده است.  فاکتور دیگری که لازم است درچشم انداز توسعه ی گردشگری مراغه لحاظ شود ، برنامه ریزی برای تبلیغات ومعرفی جاذبه های گردشگری این شهر به گردشگران است. واقعیت این است که امروز نه تنها جاذبه ها که حتی نام مراغه برای برخی از اهالی شهرهای دور ونزدیک نا شناخته باقی مانده است وآنان هنوز نمی دانند این شهرتاریخی وکهن درکجا ی نقشه ی ایران قرار گرفته است.لذا   می طلبد که مسئولان ذیربط با تدوین برنامه های جامع و راهبردی واتخاذ تدابیر لازم در راستای جبران این نقیصه گام بردارند؛ باشد که نام مراغه دریادهازنده شود وآوازه ی جاذبه های آن، مرزها را درنوردد. برنامه ریزی برای برگزاری همایش های ملی وفراملی با موضوع میراث فرهنگی وگردشگری، ایجاد نمایشگاه دایمی به منظورعرضه ی جاذبه های تاریخی وطبیعی مراغه، چاپ وانتشار عکس ، پوستر وسی دی از آثار وابنیه ی تاریخی مراغه درسطح گسترده وازهمه مهمتر ومؤثر تر تولید وپخش تیزرهای تلویزیونی برای معرفی مراغه وجاذبه های متنوع آن به طور مداوم توسط رسانه ی ملی (همانطوری که برای بیشتر شهرها به ویژه اصفهان، شیراز، یزد وحتی برخی از شهر های کوچک وفاقد هرگونه جاذبه  گردشگر تولید وپخش می شود.) ازجمله اقداماتی هستند که می توانند درمعرفی ظرفیت های گردشگری این شهر به گردشگران داخلی وخارجی مؤثر واقع شوند. به موازات این اقدامات باید مرمت، بازسازی، احیا ومحوطه سازی برای آثار وابنیۀ  تاریخی درحال فرسایش وفروپاشی مراغه دردستورکار مسئولان قرارگیرد ودراین راستا گامهای جدّی ومؤثری برداشته شود.مدیریت جدید اداره ی میراث فرهنگی وگردشگری مراغه به خوبی می دانند که اکنون برخی از آثار وابنیۀ تاریخی مراغه  به علت بی توجهی مدیران ذیربط در ادوار گذشته در وضعیت نا مطلوبی قرار دارند ودرصورت تداوم این روند ممکن است درآینده ای نه چندان دور اثری از آن ها باقی نماند.

ـ برج های دوقلو(مدوّروکبود) نیاز مبرم به مرمت اساسی ومحوطه سازی دارند.محوطه ای که هم اکنون این دو اثر ارزشمند تاریخی را دربر گرفته است به هیچ وجه درشأن آثاری نیست که بخشی از هویت تاریخی ما را تشکیل می دهند ودرصورت احیا وعرضه به گردشگران می توانند درتوسعه ی صنعت گردشگری مراغه ایفای نقش کنند. ساختمان های پیرامون میدان طلوع فجر معروف به (شدادیه) با وجود قرارگرفتن درقلب شهر ودرمعرض دید مستقیم گردشگران درشرف ریزش وفرسایش تدریجی هستند وهراز چند گاه یک بار با نصب داربست درمقابل بخشی ازآن، دستی از سرسلب مسئولیت به سرو رویشان کشیده می شود وخدا می داند چه مبلغی از کیسه ی بیت المال برای این اقدام ناقص هزینه می شود!.

ـ پروژه ی بازسازی حمام خواجه نصیر که طبق وعده ی مسئولان وقت قراربود درسال 89 به اتمام برسد با وجود صرف هزینه ای قابل توجه برای آن، سال ها است به طورنیمه تمام ودرمعرض باد و باران به حال خود رها شده وبه زیستگاه جانوران وحشرات موذی تبدیل شده است. معبد مهر، این اثر منحصر به فرد وگرانبهای 2000 ساله ی تاریخی مدت هاست درانتظار حصارکشی، احیا ومحوطه سازی به سر می برد. گویی اراده ای برای ساماندهی وعرضه ی این اثر بی بدیل به گردشگران وجود ندارد ومقدّراست سرنوشت شوم بی توجهی وفراموشی مسئولان ذی ربط را تجربه کند.

 طرح ساماندهی ومحوطه سازی غارهامپوییل، که یکی از جاذبه های کم نظیر طبیعی مراغه محسوب می شود و درصورت تحقق، درجذب گردشگر نقش اساسی ایفا می کند؛ مدت هاست ابترمانده وبه نتیجۀ قطعی منتج نشده است منطقۀ گردشگری درّه ی گشایش یکی دیگرازجاذبه های طبیعی مراغه است که هنوز تکلیف طرح ساماندهی آن مشخص نشده ومعلوم نیست چه سرنوشتی درانتظار این درّه ی زیبا است.

 پروژه احیا وفضا سازی برای رصدخانه ی پرآوازه وبی بدیل مراغه سال هاست درمحاق خاموشی وفراموشی فرورفته ودر برهوتی پرسنگلاخ وبی آب وعلف به حال خود رها شده است. تملک اراضی اطراف وفضا سازی برای این اثر، ایجاد موزه ی تاریخ نجوم وپایگاه پژوهشی ستاره شناسی درجنب آن، نصب پلانتاریم (افلاک نما) که باصرف هزینه ای قابل توجه خریداری  شده ومدت هاست درانبارها خاک می خورد وبالاخره ثبت جهانی این اثر مهم، وعده هایی هستند که مسئولان ما هرازچند وقت یک بار به مردم می دهند؛ اما دریغ از یک اقدام عملی ونتیجه ی ملموس دراین زمینه.

بازسازی مساجد،حمام ها، کاروانسراها، خانه های قدیمی ودَه ها اثر ریز ودرشت تاریخی دیگر با وجود ثبت درفهرست آثار ملی، سال هاست به عهده ی تعویق افتاده وبا وجود فرسایش وریزش تدریجی احدی از مسئولان گوشه ی چشمی به آنها نشان نمی دهند. 

 یکی دیگر از جاذبه های طبیعی مراغه، منطقۀ فسیلی این شهراست که به علت برخورداری از شاخصه های منحصر به فرد، به بهشت فسیلی ایران معروف شده است، این منطقه یکی از 5  منطقۀ فسیلی جهان است که درصورت تجهیز وتوانمند سازی می تواند مراغه رابه قطب فسیل شناسی جهان تبدیل کند.ایجاد پژوهشکدۀ فسیلی دراین منطقه از وعده هایی است که مسئولان بارها به مردم داده اند لیکن تاکنون اقدام عملی دراین زمینه صورت نگرفته است.

 ودَه ها مسأله وموضوع دیگر دراین حوزه که درفرصت های بعدی به استحضار مسئولان ومخاطبان محترم خواهدرسید. 

با اعلام موارد فوق، اشارۀ به این نکته  را نیز ضروری می دانم که گستردگی نارسایی ها درحوزه ی گردشگری مراغه ایجاب می کند همه ی آن هایی که دغدغه ی توسعه ی مراغه را دارند؛ مسئولان میراث فرهنگی را در راستای رفع نارسایی ها وتحقق توسعه ی صنعت گردشگری یارو مددکار باشند واز هیچ تلاشی دراین زمینه دریغ نورزند.

با تغییر مدیریت اداره ی میراث فرهنگی وگردشگری مراغه وقرار گرفتن فردی جوانن، تازه نفس ومتخصص دررأس این اداره انتظار می رود درهفته ها وماه های پیش رو شاهد تحولی اساسی دربرنامه های کاری این حوزه باشیم وآثارمثبت آن را درتوسعۀ صنعت گردشگری مراغه وافزایش آمار گردشگران به رأی العین ببینم.