صنعت گردشگری مراغه در محاق خاموشی و فراموشی

دراغلب همایش ها و سخنرانی های رسمی وقتی سخن از توسعه پایدار مراغه به میان می آید، ازصنعت گردشگری  مراغه یه عنوان یکی ازمحورهای اصلی توسعه یاد می شود و هریک از سخنرانان به ضرورت استفاده صحیح و اصولی از ظرفیت های کم نظیر این صنعت درجلب گردشگر و شکوفایی اقتصاد این شهر تأکید می ورزند؛  امّا به رغم تکرار این اظهار نظرها و تأکید ها، نشست های مورد اشاره بر مصداق عبارت نشستند و گفتند و برخاستند، هر بار بدون اخذ نتیجه  مثبت و قابل لمس  به پایان می رسد و درحد حرف و حدیث باقی می ماند.

 با تأسف  باید گفت که فقدان اراده ای محکم و استوار درمدیران ذی ربط  در ادوار گذشته موجب شده است که این صنعت از پویایی و شکوفایی لازم برخوردار نباشد و مراغه با وجود ظرفیت های غنی گردشگری و قرارگرفتن درلیست 10 شهر با بافت تاریخی ــ فرهنگی درمقایسه  با شهرهای هم طراز و بلکه پایین تر از خود، سهم ناچیزی از جذب گردشگر و درآمدهای سرشار گردشگری را به خود اختصاص دهد.

 نبودامکانات و اعتبارات کافی برای تحقق توسعه  صنعت گردشگری بهانه ای شده است که مدیران و دست اندرکاران این حوزه در ادوار گذشته با تمسک به آن دست روی دست بگذارند و کم کاری و  روزمرگی  خود را در این زمینه توجیه کنند. هرچند باید بپذیریم که سهم مراغه از امکانات و اعتبارات استانی و ملی دربسیاری از بخش ها به ویژه دربخش گردشگری  رقمی اندک و نا چیز است و این پشیز نا قابل  تکافوی هزینه های لازم جهت ایجاد زیرساخت های گردشگری و احیای ابنیه  تاریخی مراغه را نمی کند؛  اما این کمبود ها نباید رکود و سکون مفرط دراین حوزه را توجیه کند و بهانه ای برای کم کاری مدیران ذی ربط  بوده باشد. البته ممکن است این پرسش مطرح شود که پس با دست خالی و بدون دسترسی به امکانات لازم چگونه می توان به اهداف مورد نظر دست یافت؟  پاسخ این است که مدیران مدبّر و مبتکر و درعین حال دلسوز و مسئولیت شناس می توانند با جذب سرمایه های بخش خصوصی و به کارگیری آن ها درایجاد زیرساخت ها و اجرای طرح های متنوع گردشگری این کمبودها را جبران کنند و  به صنعت محتضر و بی جان گردشگری جانی تازه ببخشند.  تحقق این مهم درگرو تدوین چشم انداز جامع گردشگری و نقشه  راه و ترسیم افق های توسعه  این صنعت،  توسط کارشناسان و متخصصان ذی ربط است و باید با تشکیل کارگروه های تخصصی و استفاده از نظرات نخبگان، هرچه زود تر به تحقق بپیوندد و پشتوانه های اجرایی آن فراهم گردد. دراین چشم اندز که باید براساس پتانسیل های غنی گردشگری مراغه تنظیم و تدوین شود؛  طرح های قابل اجرا و مشتری پسند درحوزه گردشگری  تعریف و از طریق فراخوان عمومی و برگزاری همایش های سرمایه گذاری به سرمایه  گذاران بخش خصوصی معرفی شوند؛  امری که تاکنون مغفول مانده و گامی هرچند کوتاه دراین راستا برداشته نشده است.   فاکتور دیگری که لازم است درچشم انداز توسعه  گردشگری مراغه لحاظ شو ،  برنامه ریزی برای تبلیغات و معرفی جاذبه های گردشگری این شهر به گردشگران است.  واقعیت این است که امروز نه تنها جاذبه ها که حتی نام مراغه برای برخی از اهالی شهرهای دور و نزدیک نا شناخته باقی مانده است و آنان هنوز نمی دانند که این شهرتاریخی و کهن درکجا ی نقشه  ایران قرار گرفته است؛  لذا   می طلبد که مسئولان ذیربط با تدوین برنامه های جامع و راهبردی و اتخاذ تدابیر لازم در راستای جبران این نقیصه گام  بردارند؛ باشد که نام مراغه دریادها زنده شود و آوازه ی جاذبه های آن،  مرزها را درنوردد.

برنامه ریزی برای برگزاری همایش های ملی و فراملی با موضوع:  میراث فرهنگی و گردشگری،  ایجاد نمایشگاه دایمی به منظورعرضه   جاذبه های تاریخی و طبیعی مراغه،  چاپ و انتشار عکس ، پوستر و سی دی از آثار و ابنیه  تاریخی مراغه درسطح گسترده و ازهمه مهمتر و مؤثرتر تولید و پخش تیزرهای تلویزیونی برای معرفی مراغه و جاذبه های متنوع آن به طور مداوم  توسط رسانه ی ملی (همانطوری که برای بیشتر شهرها به ویژه اصفهان، شیراز، یزد وحتی برخی از شهر های کوچک و فاقد هرگونه جاذبه  گردشگری تولید و پخش می شود.) ازجمله اقداماتی هستند که می توانند درمعرفی ظرفیت های گردشگری این شهر به گردشگران داخلی و خارجی مؤثر واقع شوند. به موازات این اقدامات باید مرمت،  بازسازی،  احیا و محوطه سازی برای آثار و ابنیۀ  تاریخی درحال فرسایش و فروپاشی مراغه دردستورکار مسئولان قرارگیرد و دراین راستا گامهای جدّی و مؤثری برداشته شود. مدیریت جدید اداره  میراث فرهنگی و گردشگری مراغه به خوبی می دانند که اکنون برخی از آثار و ابنیۀ تاریخی مراغه  به علت بی توجهی مدیران ذی ربط،  در ادوار گذشته در وضعیت نا مطلوبی قرار دارند و درصورت تداوم این روند ممکن است درآینده ای نه چندان دور اثری از آن ها باقی نماند.

 ـ برج های دوقلو (مدوّروکبود)  نیاز مبرم به مرمت اساسی و محوطه سازی دارند. محوطه ای که هم اکنون این دو اثر ارزشمند تاریخی را دربر گرفته است  به هیچ وجه درشأن آثاری نیست که بخشی از هویت تاریخی ما را تشکیل می دهند و درصورت احیا و عرضه به گردشگران می توانند درتوسعه  صنعت گردشگری مراغه ایفای نقش کنند.

ساختمان های پیرامون میدان طلوع فجر معروف به  (شدادیه)  با وجود قرارگرفتن درقلب شهر و درمعرض دید مستقیم گردشگران درشرف ریزش و فرسایش تدریجی هستند و هراز چند گاه یک بار با نصب داربست درمقابل بخشی ازآن، دستی از سرسلب مسئولیت به سر و  رویشان کشیده می شود و خدا می داند چه مبلغی از کیسه  بیت المال برای این اقدام ناقص هزینه می شود!.

 ـ پروژه  بازسازی حمام  خواجه نصیر که طبق  وعده  مسئولان  وقت  قرار بود درسال 89 به اتمام   برسد با  وجود صرف هزینه ای قابل توجه برای آن،  سال ها است به طورنیمه تمام و درمعرض باد و باران  به حال خود رها شده و به زیستگاه جانوران و حشرات موذی تبدیل شده است.

- معبد مهر، این اثر منحصر به فرد و گرانبهای 2000 ساله  تاریخی مدت هاست درانتظار حصارکشی،  احیا و محوطه سازی به سر می برد.  گویی اراده ای برای ساماندهی  و عرضه  این اثر بی بدیل به گردشگران وجود ندارد و مقدّراست  سرنوشت شوم  بی توجهی و فراموشی مسئولان ذی ربط را تجربه کند.

 - طرح ساماندهی ومحوطه سازی غارهامپوییل، که یکی از جاذبه های کم نظیر طبیعی مراغه محسوب می شود و درصورت تحقق، درجذب گردشگر نقش اساسی ایفا می کند؛ مدت هاست ابترمانده وبه نتیجۀ قطعی منتج نشده است منطقۀ گردشگری درّه ی گشایش یکی دیگرازجاذبه های طبیعی مراغه است که هنوز تکلیف طرح ساماندهی آن مشخص نشده ومعلوم نیست چه سرنوشتی درانتظار این درّه ی زیبا است.

 پروژه احیا و فضا سازی برای رصدخانه  پرآوازه و بی بدیل مراغه سال هاست در محاق خاموشی و فراموشی فرورفته و در برهوتی پرسنگلاخ و بی آب و علف به حال خود رها شده است.  تملک اراضی اطراف و فضا سازی برای این اثر،  ایجاد موزه  تاریخ نجوم و پایگاه پژوهشی ستاره شناسی درجنب آن،  نصب پلانتاریم  (افلاک نما)  که باصرف هزینه ای قابل توجه خریداری  شده و مدت هاست درانبارها خاک می خورد و بالاخره ثبت جهانی این اثر مهم، وعده هایی هستند که مسئولان ما هر از چند گاه  یک بار به مردم می دهند؛ اما دریغ از یک اقدام عملی و نتیجه ی ملموس دراین زمینه.

 بازسازی مساجد،  حمام ها،  کاروانسراها،  خانه های قدیمی و دَه ها اثر ریز و درشت تاریخی دیگر با وجود ثبت درفهرست آثار ملی،  سال هاست به عهده  تعویق افتاده و با وجود فرسایش و ریزش تدریجی احدی از مسئولان گوشه  چشمی به آنها نشان نمی دهند.

 یکی دیگر از جاذبه های طبیعی مراغه،  منطقۀ فسیلی این شهراست که به علت برخورداری از شاخصه های منحصر به فرد،  به بهشت فسیلی ایران معروف شده است،  این منطقه یکی از 5  منطقۀ فسیلی جهان است که درصورت تجهیز و توانمند سازی می تواند مراغه را به قطب فسیل شناسی جهان تبدیل کند.  ایجاد پژوهشکدۀ فسیلی دراین منطقه از وعده هایی است که مسئولان  بارها به مردم داده اند؛  لیکن تاکنون اقدام عملی دراین زمینه صورت نگرفته است.

 و دَه ها مسأله و موضوع دیگر دراین حوزه که درفرصت های بعدی به استحضار مسئولان و مخاطبان محترم خواهدرسید.

 با اعلام موارد فوق،  اشارۀ به این نکته  را نیز ضروری می دانم که گستردگی نارسایی ها درحوزه  گردشگری مراغه ایجاب می کند همه  آنانی  که دغدغه  توسعه  مراغه را دارند؛ مسئولان میراث فرهنگی  را در  راستای  رفع نارسایی ها  و  تحقق  توسعه  صنعت گردشگری  یا ر و مددکار باشند و از هیچ تلاشی دراین زمینه دریغ نورزند.

با تغییر مدیریت اداره  میراث فرهنگی و گردشگری مراغه و قرار گرفتن فردی جوانن، تازه نفس و متخصص در رأس این اداره انتظار می رود درهفته ها و ماه های پیش رو شاهد تحولی اساسی در برنامه های کاری این حوزه باشیم و آثارمثبت آن را درتوسعۀ صنعت گردشگری مراغه و افزایش آمار گردشگران به رأی العین ببینم.